واژۀ نوساختۀ یونانیِ «یوتوپیا»، ابداع تامس مور، یکی از کامیاب‌ترین ابداع‌های از این دست در تاریخ زبان‌شناسی است؛ اگر کسی فقط بخواهد کاربردهای اصلیِ این اصطلاح نوساخته و معناهای گونه‌گونی که پس از ابداع یافته است فهرست کند و از هم متمایز سازد ناگزیر خواهد شد کتابی قطور تحریر کند و به‌قولی «مثنوی هفتاد من کاغذ شود». این کامیابی البته برای پژوهش حاضر اهمیت دارد زیرا واقعِ امر این است که معنای تدواول‌یافتۀ این لغت در دنیای انگلیسی-آمریکایی بفهمی‌نفهمی بار منفی و حالت طعن‌آمیز یافته است: وقتی فکر یا طرح یا برنامه‌ای را یوتوپیایی می‌خوانند معمولاً سربسته آن را ناشی از ساده‌بینی و پاک‌لوحی می‌نمایانند و به مخاطب می‌فهمانند که آن فکر گرچه برآمده از حسن نیتِ پیشنهادکنندگان است به هیچ روی عملی و منطبق بر واقعیت‌ها نیست. اما در پژوهش ما سه معنای اصلیِ متمایز (هرچند به‌هم‌پیوسته) مد نظر است: به ترتیب زمانی، ابتدا معنای آن در حوزۀ انواع ادبی؛ سپس معنای آن در متن‌های اقتصاد سیاسی؛ و سرآخر معنای آن در میدان فلسفه و هرمنوتیک. در ادامه می‌کوشیم دربارۀ رابطۀ ژانر داستان‌های علمی‌تخیلی و مفهوم یوتوپیا در فضای نقد ادبی پژوهش کنیم و به این منظور هر یک از معانی این لغت را با ژانر ادبیات علمی‌تخیلی به‌شکلی که تاکنون تعریف و تحلیل شده است هماهنگ سازیم.
خواننده گرامی
ادامه مطلب را می‌توانید با اشتراک دیجیتال «بازخورد» بخوانید.
با اشتراک دیجیتال:
ـــ به محتوای مطالب شماره جاری دسترسی دارید.
ـــ آرشیو کامل شماره‌های شش سال گذشته مجله در اختیارتان است.
ـــ مطالب ویژه وب‌سایت را می‌خوانید.
گزینه‌های اشتراک را در ادامه همین صفحه ببینید
