پیش‌پاافتادگیِ نظارت

طبق آماری که بارها و بارها نقل کرده‌اند، هر آدم میانه‌حالِ ساکن بریتانیای کبیر می‌تواند توقع داشته باشد که هر روز سیصد بار فیلمش را بگیرند، یعنی یکی از دوربین‌های مداربسته‌ای که در بریتانیا به‌قصد نظارت بر اعمال آدم‌ها نصب کرده‌اند تصویر آدم را ضبط کند، دوربین‌هایی که تعدادشان در بریتانیا بالغ بر چهار میلیون و دویست هزار برآورده شده است. این یعنی، در ازای هر چهارده بریتانیایی یک دوربین نظارتی. اگرچه در حال حاضر دستگاه نظارتی بریتانیا بی‌چون و چرا رتبۀ اول را در جهان دارد، اگر دوربین‌های نظارتیِ خصوصی را هم به حساب آوریم بی‌تردید مقام اول به ایالات متحده آمریکا خواهد رسید: بنا بر برآوردها حدود سی میلیون دوربین امنیتی (اعم از عمومی و خصوصی) در سرتاسر آمریکا مشغول به ضبط تصویر شهروندانند و هر هفته چهار میلیارد ساعت فیلم ضبط می‌کنند. فرانسه هم در سال 2005 به‌تشویق نیکلا سارکوزی که آن زمان وزیر کشور بود شروع کرد به افزودن تعداد دوربین‌های امنیتی در فضاهای عمومی. سارکوزی به ریاست جمهوری که رسید این دوربین‌ها را چند برابر کرد و تازه پیشنهاد کرد از پهپادهای جاسوسی هم در تمام آسمان‌های فرانسه استفاده کنند، پهپادهایی حامل دوربین‌هایی که هر یک می‌توانست چهار فوت فیلم ضبط کند.

مسئله فقط این نیست که در جهانِ پس از یازده سپتامبر شبکه‌های نظارت رسمی همه جا مشغول ضبط تصویرهای ما و فیلم گرفتن از ما شده‌اند. می‌توان گفت، هر کسی که گوشی همراهی به‌دست دارد و به اینترنت وصل است (و این یعنی، تقریباً تک‌تکِ آدم‌ها در دنیای امروز) می‌تواند اعمال آدم‌های دیگر را ضبط کند و درجا فیلمی را که گرفته‌اند در سرتاسر جهان پخش کند. فرق نمی‌کند فیلمِ ضبط‌شده چه محتوایی داشته باشد، گزارش نادرستی که مسیر رقابتی سیاسی را از این رو به آن رو کند، فیلمی از رابطۀ جنسیِ چهرۀ مشهوری رسانه‌ای که ممکن است به خاک سیاه بنشاندش (یا کار و بارش را سکه کند)، یا تصویری بی‌ضرر از مسافر هرروزه‌ای که در ایستگاه مترو قدم می‌زند ــ باری، مسئله این است که زندگی‌های ما به‌نحوی‌که هرگز در تاریخ بشر سابقه نداشته است دم به ساعت ضبط می‌شود.