گزارش به خوانندگان در آستانه هفتمین سال انتشار

با فرارسیدن سال ۱۴۰۳، به سنت هر سال، سرمقاله اولین شماره سال جدید بازخورد را به گزارشی درباره روند انتشار مجله در طی سالی که گذشت اختصاص می‌دهیم. از همان روزهای پیش از نوروز ۱۴۰۳، حال و هوای جامعه ایران چندان خوش و آسوده نبود و اغلب شهروندان که تجربه زندگی سالیان را در این کشور دارند، می‌دانستند در سال جدید نیز دشواری‌های اقتصادی و انسداد نهادهای سیاسی و گرفتاری‌های فرهنگی، که در سال ۱۴۰۲ پشت سر گذاشته بودند، شدیدتر و غلیظ‌تر در سال جدید در انتظارشان خواهد بود.

سال ۱۴۰۲ سالی بس سخت و طاقت‌فرسا از نظر اقتصادی برای جامعه ایران بود و چنین وضعیتی بر مجله‌ای مستقل با بودجه محدود مثل بازخورد نیز اثر گذاشت. قیمت کاغذ و چاپ و هزینه پست و ارسال مرسوله‌های مطبوعاتی در سال گذشته بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یافت. شش سال است که ایران با ابرتورمی که رقم رسمی آن نزدیک به ۴۰ درصد است دست‌وپنجه نرم می‌کند. دستمزدها به‌اندازه تورم بالا نرفته و سال‌به‌سال کیفیت و امکانات زندگی مردم کاهش یافته است. افراد به‌ناچار محصولات و فعالیت‌های فرهنگی را از سبد هزینه‌های خود خارج می‌کنند و یکی از اولین قربانیان صرفه‌جویی خانوارها مجلات چاپی‌اند. طبیعی است که بازخورد نیز از این آسیب در امان نماند. اما با وجود تمام مشکلاتی که در این مسیر ناهموار هست، با دلگرمی‌های مخاطبان و اتکا به خوانندگان مجله در داخل و خارج کشور، امید داریم که تداوم انتشار مجله را از گزند مشکلات دوره کنونی مصون نگه داریم.

شماره اول بازخورد در سال ۱۴۰۲ به جنبش متن‌باز اختصاص داشت. در شماره ۲۹ سعی بر آن بود که نشان دهیم چطور قدرت می‌تواند در پدیده‌هایی که ظاهراً هیچ جنبه سیاسی ندارند رخنه کند. جنبش متن‌باز و نرم‌افزار آزاد و تلاش برای گسستن زنجیر‌های قدرت از دست و پای فناوری‌های رایانه‌ای از مسایلی بود که در آن شماره مجله مطرح و ارزیابی شد.

شماره تابستان ۱۴۰۲ به دوربین‌های مداربسته اختصاص یافت. فناوری‌های نظارتی، خاصه دوربین‌های مداربسته، در بسیاری از کشورهای جهان در انواع مرام‌ها و بسترهای سیاسی و حکمرانی در حال گسترش است و ایران نیز از این روند مستثنا نیست. بازخورد ۳۰ تلاش کرد کندوکاوی در مفهوم نظارت‌ دیجیتال و فناوری‌‌محور داشته باشد و این پدیدۀ متناقض‌نما را از ابعاد مختلف بررسی کند. سعی کردیم به کاربرد دوربین‌های مداربسته از نظر حریم خصوصی و حقوق بشر نیز بپردازیم.

بازخورد در شماره پاییز ۱۴۰۲ به همنشینی و رویارویی متن و تصویر در محتواهای رسانه‌ای امروز پرداخت. محتواهای متنی و صوتی و تصویری در دنیای امروز به‌سرعت تولید و منتشر می‌شوند. شبکه‌های اجتماعی نیز بر سرعت تولید و انتشار این قسم محتوا افزوده‌اند و پرونده شماره ۳۱ بازخورد تلاش ‌کرد از منظر فلسفه و سیاست و جامعه‌شناسی و نشانه‌شناسی و روزنامه‌نگاری و علوم اعصاب و اقتصاد سیاسی جایگاه عکس و فیلم و صوت و متن را در روزگار ما بررسی کند و تاحدودی به این سؤال بپردازد که آیا محور رسانه‌های آینده متن خواهند بود یا تصویر.

آخرین شماره بازخورد در سال گذشته نیز به ژانر ادبی علمی‌تخیلی اختصاص یافت. ادبیات علمی‌تخیلی آن‌قدر که باید در ایران قدر ندیده‌ است و حتی در غرب نیز تا مدت‌ها جدی گرفته نشده بود. بازخورد ۳۲ سعی کرد به پیشینه ادبیات علمی‌تخیلی در ایران و جهان بپردازد و نشان دهد که جهان علمی‌تخیلی را باید جدی‌تر گرفت. با آثار علمی‌تخیلی می‌توان دنیایی را تجسم کرد متفاوت با دنیایی که اکنون در آن به سر می‌بریم، بالأخص در جهانِ تاریک ما که به‌سختی نوری به چشم می‌رسد.