منشأ هوش چیست

فیلیپ کِی دیک در عنوان رمان علمی‌تخیلی آیا ربات‌های انسان‌نما خواب گوسفند برقی می‌بینند؟ (1968) پرسش جالبی مطرح می‌کند: آیا یک ربات هوشمند می‌تواند خواب ببیند؟

53 سال از انتشار این رمان مثال‌زدنی می‌گذرد و اکنون تحقیقات هوش مصنوعی حسابی جا افتاده است. ولی تاکنون، با وجود پیشگویی‌های دیک درباره فناوری، پرسش مطرح‌شده در عنوان کتاب باب‌طبع محققان هوش مصنوعی نبوده است؛ احدی به‌دنبال اختراع رباتی نیست که خواب گوسفند برقی ببیند.

چرا؟ عمدتاً به این خاطر که اکثر محققان و دانشمندان هوش مصنوعی سرشان گرم طراحی نرم‌افزاری «هوشمند» است که برای انجام کارهایی خاص برنامه‌نویسی می‌شود. دیگر وقت برای خیال‌بافی نمی‌ماند.

یا می‌ماند؟ اگر عقل و منطق ثمرۀ هوش باشند نه منشأ هوش چه؟ اگر منشأ هوش بیشتر از سنخ خواب‌دیدن و رؤیادیدن باشد چه؟