چکیده مقاله: اصلاح دانشگاه‌ها به‌روش‌های نولیبرالی تأثیری بسیار عظیم بر آموزش عالی داشته است و نوید دگرگونی‌های بیشتر در آینده می‌دهد. بسیاری از این دگرگونی‌ها تأثیری منفی بر حرفه دانشگاهیان، ارزش‌های فضای دانشگاه و تجربه آموزش دانشگاهی گذاشته‌اند. فناوری آموزش نقشی مهم در دفاع از اصلاحات نولیبرالی دارد: دفاع از اصلاحات بیش از آنکه مستند به دستاوردهای واقعی باشد از شعارهایی توخالی در توجیه روندی که به دلایل نامعلوم «پیشرفت»ش می‌خوانند تشکیل شده است. این مقاله تصویری کلی از ادعاها و پیامدهای اصلیِ این راهبرد شعاری و تأثیرات واقعی آن بر دانشگاه تا به امروز ترسیم می‌کند.
آنان که تاریخ نمی‌دانند مقدر است که آن را تکرار کنند.
ادموند برک
گسترش دامنه آموزش عالی در دو دهه 1950 و 1960 در تجربه دانشگاهیانِ آن دوره عصری طلایی بود. وقتی جوانانی که در دوره انفجار زاد و ولد، یعنی در سال‌های اولیه پس از پایان جنگ جهانی دوم، به دنیا آمدند در دهه شصت پای در دانشگاه گذاشتند و دولت‌ها برای استوارساختنِ بنیان‌های قدرت ملی دست به دامان علم شدند، یک عالم پول و سرمایه در نظام‌های تحقیقات و تسهیلات آموزشی سرازیر شد. اما این عصر طلایی دولت مستعجل بود و سرانجام به سر آمد. با آغاز دهه 1980 رفته‌رفته روندهای تازه‌ای پا گرفت که اکنون می‌توانیم آن را جنبش اصلاحات «نولیبرالی» بخوانیم. این به‌اصطلاح جنبش پنج مؤلفه دارد.
نخست اینکه، تأمین بودجه تحقیقات به‌روش‌های شرکتی1 بیش‌ازپیش جای روش‌های دولت‌محور تأمین بودجه را می‌گیرند. این روند بنا به تفاسیر رسمی کمک می‌کند به ادغام دانشگاه در جامعه. اما این تصور که «جامعه» اساساً چیزی از جنس شرکت‌ها و بنگاه‌های کسب‌وکار است، یعنی این تصور که ذات جامعه را کار و کاسبی تشکیل می‌دهد، هم به علم صدمه می‌زند هم به آموزش، زیرا تحقیقات را به جانب پروژه‌های به‌اصطلاح زودبازده سوق می‌دهد، یکپارچگی فعالیت‌های دانشگاهی را مخدوش می‌کند و از اعتبار علوم انسانی و علوم اجتماعی می‌کاهد.
دوم اینکه، مدرسان موقتی که صلاحیت کمتری برای تدریس در دانشگاه دارند بیش‌ازپیش جانشین استادانی می‌شوند که فرایند طبیعی ترفیع را [مربی، استادیار، دانشیار، استاد تمام] می‌پیمایند و بدین‌سان تدریس در دانشگاه خصلت حرفه‌ای‌اش را از دست می‌دهد.2 این روند هزینه‌ها را می‌کاهد اما به زیان دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی و مربیان جوانی تمام می‌شود که دیگر نمی‌توانند توقع داشته باشند از مزایای آن نوع کار حرفه‌ای در دانشگاه برخوردار شوند که مدرسان‌شان از آن بهره‌مندند.
خواننده گرامی
ادامه مطلب را می‌توانید با اشتراک دیجیتال «بازخورد» بخوانید.
با اشتراک دیجیتال:
ـــ به محتوای مطالب شماره جاری دسترسی دارید.
ـــ آرشیو کامل شماره‌های شش سال گذشته مجله در اختیارتان است.
ـــ مطالب ویژه وب‌سایت را می‌خوانید.
گزینه‌های اشتراک را در ادامه همین صفحه ببینید
