مفهوم «آزادی» در دو قرن اخیر، در تاریخ معاصر ایران، هماره از مهمترین رؤیاهای انسان ایرانی بوده و جانهای بسیاری در راه رسیدن به آن قربانی شدهاند. در میان اقسام آزادی در جامعۀ مدرنشدۀ ایران «آزادی بیان» بسیار کمتر از دیگر مراتب آزادی ــ که در مقاطعی کوتاه محقق شدند ــ تجربه شده است.
در تعاریف بینالمللی از مفهومِ «آزادی بیان» آمده است: «آزادی بیان ابزاری است برای رساندن بدون سانسور اندیشه و عقیده یک فرد، به دیگران.» این مفهوم در جهان امروز از حقوق طبیعی هر انسانی شناخته میشود. اعلامیه جهانی حقوق بشر «پيدايش جهانی كه در آن افراد بشر در بيان عقيده آزاد و از ترس و فقر دور باشند» بالاترین آرمان بشری مطرح و در ماده ۱۹ آن تأکید میکند: «هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد؛ این حق شامل آزادی داشتن عقیده بدون دخالت و تفتیش عقیده، دریافت و انتقال اطلاعات و ایدهها از هر طریق و رسانهای و بدون در نظر گرفتن مرزها است.»