نوجوانانِ مجازیِ واقعی

در ماه‌های اخیر که ایران شاهد اعتراضات اجتماعی بود، بسیاری از جامعه‌شناسان و تحلیل‌گران در ارزیابی رویدادها نقشی مهم برای متولدان دهه ۱۳۸۰ قائل شدند. برخی بر تمایز نسلی در اعتراضات تأکید گذاشتند و سعی ‌کردند معترضان را از نظر نسلی دسته‌بندی کنند، خصوصیات هر نسل را برشمارند و در بررسی تفاوت‌های اعتراضات دوره‌های مختلف، بر تفاوت‌های نسلی معترضان انگشت بگذارند. پژوهش حاضر بر این باور است که تفاوت‌های نسلی آن‌قدر هم علت تعیین‌کننده‌ای در رویدادهای اجتماعی نیست و تغییرات اجتماعی نسل به نسل رخ می‌دهد و نسل‌های یک جامعه با درس‌گرفتن از تجربات گذشتگان و بر شانه‌های نسل‌های قبلی جلو می‌روند. با اینحال، مصرف رسانه‌ای متولدان دهه ۱۳۸۰ نیازمند بررسی و ارزیابی دقیق‌ است. بدین منظور، در این پژوهش متولدان نیمه اول دهه ۱۳۸۰ انتخاب شدند که در حال حاضر اغلب دانش‌آموز یا دانشجوی سال‌ اول دانشگاه‌اند. آنچه در ادامه می‌خوانید روش و نتیجه‌گیری‌های این تحقیق اکتشافی است.

روش تحقیق

در بررسی مصرف رسانه‌ای متولدان نیمه اول دهه ۱۳۸۰، با ۱۱ دانش‌آموزان متولد نیمه اول دهه ۱۳۸۰ مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساخت‌یافته صورت گرفت. در این‌گونه مصاحبه‌ها سؤالات کلی از پیش آماده است اما بنا به موضوعاتی که در پاسخ‌ها مطرح می‌شود، سؤالات تکمیلی نیز پرسیده می‌شود. این مصاحبه‌ها به‌شکل گروهی و در سه نوبت از ۱۰ تا ۱۶ دی ۱۴۰۱ انجام شد. مصاحبه‌ها به‌صورت گروهی انجام شد تا پاسخ‌دهندگان ــ علاوه بر تسریع روند تحقیق ــ فرصت داشته باشند جواب‌های یکدیگر را تکمیل کنند یا نظرگاهی متفاوت از دیگران ارایه دهند. در جدول «شمارۀ ۱» مشخصات این دانش‌آموزان آمده است. در خلال متن حاضر، نقل‌قول‌هایی از مصاحبه‌شوندگان آمده است تا مقوم و مؤید جمع‌بندی هر بخش باشد. این نقل‌قول‌ها ویرایش صوری شده‌اند تا لحن شکسته سخنان به لحن کتابی تبدیل شود، اما ساختار جملات ویرایش نشده است.