کیرکگور به نسل اولِ کسانی تعلق داشت که با خودآگاهی و تأمل از رسانه‌های جمعی استفاده می‌کردند و از نقش آن‌ها در جامعه انتقاد می‌کردند. در واقع، جوانی کیرکگور مقارن بود با پیدایش روزنامه‌نگاری عامه‌پسند، دورانی که مردم با شور و شوق فراوان درباره آزادی مطبوعات بحث می‌کردند. کمی بعد او شاهد رونق‌گرفتن و افسار گسیختنِ مطبوعات جنجالی یا به‌اصطلاح «روزنامه‌نگاری زرد» بود و خود قربانی جنجال مشهور به «غائلۀ کورسِرِین» شد.۱ به‌گمان من دومین تأملِ کیرکگور درباره جامعه و رسانه‌ها سمت‌وسوی تصور او را از امر اخلاقی تغییر داد.
می‌گویند کیرکگور نخستین بار در سال ۱۸۳۵ هنگامی که ۲۲ سال داشت در باشگاه دانشجویان دانشگاهش در برابر گروهی از مستمعان سخنرانی۲ کرد. عنوان سخنرانی‌اش این بود: «ادبیات روزنامه‌نگارانِ ما». در این سخنرانی می‌خواست استدلال‌های سخنران قبلی، یا اِی اوستِرمان، را رد کند که در دفاع از آزادی بیان سخن رانده بود. نکته‌هایی که اوسترمان در سخنرانی‌اش مطرح کرده بود به این قرار بود: درست است که روزنامه‌های عامه‌پسند در آن دوره بیشتر وقت‌ها مبتذل و عاری از نزاکت بودند، با این‌حال ۱. با علاقمند ساختنِ عامۀ مردم به مطالعه توانایی فکری ایشان را افزایش می‌دهند، ۲. این روزنامه‌ها می‌توانند سخنگوی کسانی باشند که قدرت و استطاعت اقتصادی/سیاسیِ چندانی ندارند، ۳. می‌توانند روی اشتباه‌های دولت‌ها و نهادهای مستقر حاکم انگشت بگذارند، و ۴. با مطلع ساختنِ مردم از احوال و حالات واقعی دیگران به مردم امکان می‌دهند رُک‌تر و صریح‌لهجه‌تر باشند و در نتیجه آزادی بیان، گرچه ممکن است زیان‌هایی دربرداشته باشد، در مجموع به صلاح جامعه است. سخنرانی اوسترمان به‌نظر من کیفیت بالایی دارد، خاصه اگر در نظر گیریم که این سخن‌ها کمابیش سی سال پیش از انتشار رسالۀ دربارۀ آزادیِ جان استیوارت میل ایراد شده است.
خواننده گرامی
ادامه مطلب را می‌توانید با اشتراک دیجیتال «بازخورد» بخوانید.
با اشتراک دیجیتال:
ـــ به محتوای مطالب شماره جاری دسترسی دارید.
ـــ آرشیو کامل شماره‌های شش سال گذشته مجله در اختیارتان است.
ـــ مطالب ویژه وب‌سایت را می‌خوانید.
گزینه‌های اشتراک را در ادامه همین صفحه ببینید
