در محاصرۀ تله‌های تبلیغاتی

«ناگفته‌های … از تجاوز یک کارگردان به او + ویدئو باورنکردنی»، «… و همسرش در کنار حیوان خانگی عجیب! + عکس»، «آگهی بی‌شرمانه همسریابی پسر وقیح در اینستاگرام! + جزییات بی‌حیایی بزرگ !»، «انتشار عکس فوق‌خصوصی بازیگر زن صداوسیما در تخت‌خواب!/ … چطور حاضر شد این تصویر را منتشر کند؟+ عکس جنجالی»؛ این‌ها مشتی از خروار تیترهای فریبنده‌ای است که در رسانه‌ها و وب‌سایت‌های رسمی و مجوزدار کشور منتشر می‌شود، رسانه‌هایی که هدفی ندارند جز درآمدزایی از بازدیدکنندگان سایت. در گزارش حاضر این قبیل سایت‌ها و رسانه‌ها را «زرد» می‌نامیم که پایبند به اصول حرفه‌ای و اخلاقی روزنامه‌نگاری نیستند، تحریریه را در بخش آگهی‌ رسانه کاملاً ادغام می‌کنند و مرز میان محتوای تجاری و خبری را مخدوش و محو می‌کنند.

افسون سئو

ده‌ها سایت خبری با مجوز رسمی از «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» روزانه انبوهی از اخبار و محتواهای فریبنده و کذب منتشر می‌کنند. اکثر این سایت‌ها علاوه بر درآمد حاصل از تبلیغات با ادلۀ‌ «فعال‌بودن» و «نظم در انتشار» از وزارت ارشاد یارانه هم می‌گیرند. این سایت‌ها با فرمول‌هایی خاص محتوایی تولید می‌کنند که کلیک‌خور شود، موتورهای جست‌وجو آن را بپسندند و از حیث مسائل حقوقی هم چندان دردسرساز نباشد. کیفیت و صحت محتوا؟ مطلقاً اهمیتی ندارد.

خوراک اصلی و محبوب این رسانه‌ها و سایت‌ها چیزی نیست جز اخبار و حواشی سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها، اخبار حوادث، اخبار ورزشی. این قبیل اخبار یک وجه مشترک دارند‌: کلیک‌خور و جنجال‌برانگیز و شگفت‌انگیز و تماشایی‌اند. البته اخبار اقتصادیِ کلیک‌خور هم داریم، نظیر اخبار مربوط به یارانه‌ها.

در این قبیل محتوا کار اصلی را تیتر می‌کند. تیتر باید توجه کاربر را جذب کند، او را فریب دهد، در تله بیندازد، ترغیب به «کلیک» (Clickbait) کند و درنهایت او را به صفحه‌ای بکشاند مزین به انبوهی از تبلیغات. مشکل غلط‌بودن یا کذب‌بودن یا گمراه‌کننده‌بودن تیتر هم با توضیحی در متن حل می‌شود. محض نمونه، یکی از این سایت‌ها خبری منتشر کرده است با این تیتر: «پاشیدن اسید به صورت بازیگر معروف سینمای ایران؟/ چه اتفاقی برای … افتاده است + عکس».